PECS – Sistem komunikacije putem slike

Šta je to PECS?

PECS je skraćenica od Picture Exchange Communication System, odnosno prevedeno PECS znači sistem komunikacije putem slike.
Ovaj sistem su razvili Andrew S. Bondy i Lori Frost 1985. godine kao vrstu jedinstvenog, augmentativnog/alternativnog treninga, odnosno agumentativnog/alterativnog načina govora i komunikacije. Prvo je razvijen kao način komunikacije za osobe sa autizmom, ali kasnije je našao primenu u širokom spektru stanja i potreškoći, bez obzira na uzrast.

Ono što se često javlja kao pitanje jeste da li korišćenje PECS-a koči (odgađa) razvoj govora. Istraživanja su pokazala da upotreba govora na ovaj način ne inhibira (ne usporava) razvoj govora već je u nekim slučajevima zaleženo da ga je podstakao (Charlop-Christy M.H. at al, 2002; Flippin M. at al, 2010).

Piramidni pristup

Piramidn pristup edukacije se fokusira na funkcionalne aktivnosti i komunikaciju, snažna potkrepljenja i intervencijske planove ponašanja. Specifičnosti učenja opisane su kroz strukturirane elemente: specifični tipovi lekcija, podsticajne strategije, strategije ispravljanja greške i planovi za generalizaciju. Sam program se fokusira na 9 kritičnih veština komunikacije:

1. Traženje željenog objekta,
2. Traženje pomoći,
3. Traženje pauze,
4. Odbijanje,
5. Potvrđivanje,
6. Odgovaranje na „čekaj“,
7. Odgovaranje na funkcionalna uputstva,
8. Odgovaranje na znakove za tranziciju,
9. Praćenje rasporeda.

Šest faza

Pre svega potrebno je ustanoviti detetova interesovanja, odnosno uspostavlja se hijerarhija potkrepljivača (šta dete najviše voli, šta ne voli), zatim se sve to beleži u za to previđenu ček listu. Učenje programa uključuje rad kroz 6 faza, iako neke osobe možda neće završiti kasnije faze.

• Faza 1 (kako komunicirati) – ova faza uči osobu da inicira komunikaciju menjajući simbol/karticu sa slikom za željeni objekat.
• Faza 2 (Udaljenost i istrajnost) – ova faza zahteva od osobe da prelazi rastojanje. Da bi učinili sistem funkcionalnim osoba mora da nauči da potraži sliku željenog objekta i odnese je komunikacijskom partneru.
• Faza 3 (razlikovanje slika) – učenje kako odabrati sliku koja predstavlja objekt želje, odnosno diskriminacija slika. Sve slike nalaze se na jednom mestu u knjizi kako bi se na taj način olakšalo komuniciranje.
• Faza 4 (struktura rečenice) – ova faza počinje da koristi slike da gradi rečenice, počevši sa „Ja hoću…“ slikom kao prvom na rečeničnoj traci. Kako osoba napreduje u učenju može povećavati broj stvari koje traži na jednoj rečeničnoj traci.
• Faza 5 (odgovaranje na „Šta hoćeš/želiš“) – tokom ove faze osoba uči da odgovara na pitanja.
• Faza 6 (komentarisanje) – sa ovom fazom osoba uči da odgovara na još više pitanja i spontano komentariše stvari koje vidi ili čuje.

Važno je biti dosledan i strpljiv kada radimo kroz faze. Sistem se ponekad odbacuje ukoliko roditelji/vaspitači ne vide brze rezultate. Takođe je važno zapamtiti da PECS nije vrsta tretmana, već program za razvoj interakcije i komunikacije.

Literatura:
– http://www.pecsusa.com
– Charlop-Christy M.H., Carpenter M., Le L., LeBlanc L.A., & Kellet K. (2002): Using the picture exchange communication system (pecs) with children with autism: assessment of pecs acquisition, speech, social-communicative behavior, and problem behavior
– Flippin M., Reszka S., & Watson L. R. (2010): Effectiveness of the Picture Exchange Communication System (PECS) on Communication and Speech for Children With Autism Spectrum Disorders: A Meta-Analysis